مهارت حل مسئله در کودکان
مهارت حل مسئله به توانایی فرد در حل به موقع مشکلات برمیگردد. در واقع توانایی شناسایی مشکل، بررسی آن و پیدا کردن راه حل مناسب برای آن را مهارت حل مسئله میگویند.
چرا کودکان به مهارت حل مسئله نیاز دارند؟
کودکان در زندگی روزمره ممکن است با مشکلات مختلفی روبرو شوند اما با داشتن مهارت حل مسئله میتوانند این مشکلات را رفع کنند. کودکانی که مهارت حل مسئله ندارند معمولا برای رفع مسائل تلاشی نمیکنند و از مشکلات فرار میکنند و یا دست به انتخابهای ناگهانی میزنند. مثلا اگر کسی اسباب بازی آنها را بردارد او را میزنند چون فکر میکنند تنها راه پس گرفتن اسباب بازی همین است.
کودکان باید راه حلهای حل مسائل را شناسایی کنند و پیامدهای مثبت و منفی آنها را بررسی کنند و سپس تصمیم بگیرند که کدام راه حل بهتر است و در صورتی که راه حل انتخابی جواب نداد باید به سراغ راه حلهای بعدی بروند.
به کودکان فرصت دهید مشکلاتشان را خودشان رفع کنند.
مثلا اگر فرزندتان بر سر یک اسباب بازی با خواهر یا برادرشان دعوایش شده، در صورتی که خطری آنها را تهدید نمیکند به آنها فرصت دهید تا مشکلشان را خودشان حل کنند.
به کودکان اجازه دهید تا پیامدهای طبیعی مشکلات را تجربه کنند.
به طور مثال اگر فرزندتان پول ماهیانه خود را برای چیزهایی که لازم ندارد خرج میکند، از دادن ماهیانه اضافه به او امتناع کنید. در نتیجه او متوجه پیامد طبیعی تصمیم خود خواهد شد و دفعات بعد برای خرج کردن پول خود انتخابهاي بهتری خواهد داشت.
کودکان هم با مسائل و مشکلاتی مانند روابط در مدرسه، استرس امتحانات، روابط با دوستان و معلمان و خانواده روبرو هستند. برای حل و رویارویی با این مشکلات باید با مهارت های حل مسئله آشنایی داشته باشند.
آموزش مهارت حل مسئله به کودکان
برای رشد مهارت حل مسئله در کودکان نیاز به آموزش نیست بلکه با ایجاد شرایط و موقعیتهایی میتوان این مهارت را در کودکان رشد داد. یادگیری مهارتها با بازی و سرگرمی خیلی بهتر از آموزش است. برای مثال یک فعالیت ساده مانند پیدا کردن تفاوتهای دو تصویر میتواند روی مهارت شناسایی مشکل تاثیر داشته باشد.
برای داشتن بزرگسالانی که قادر به حل مسائل خود باشند باید از کودکی مهارت حل مسئله در کودکان رشد پیدا کند.
دوست داری مسیر خودتو توی دنیای تکنولوژی پیدا کنی؟
مشاوره رایگان و استعداد یابی تین تک همیشه در کنار شماست.
پنج گام عملی برای آموزش مهارت حل مسئله به کودکان
کودک با بازی های هدفمند و به صورت غیرمستقیم میتواند با فرآیند حل مسئله آشنا شود. برای نتیجه گرفتن از این بازیها باید گامهای زیر طی شود:
گام اول: شناخت مسئله
ابتدا باید مهارت خوب دیدن را در کودک تقویت کنیم. پس در ابتدای بازی همه قطعات و لوازم و قسمت های بازی را به او نشان بدهید تا روابط بین آنها و هدفی که بازی دنبال میکند را پیدا کند كه در نتيجه کودک متوجه میشود که در مواجه با مشکلات زندگی هم باید اول همه جوانب را بررسی کند.
گام دوم: کشف راه حل
برای حل معماها یا کنار هم قرار دادن پازلها همراه با کودک باشید نه جلوتر از او!
با هم روش های مختلفی برای حل مسائل امتحان کنید تا کودک بیاموزد که در برخورد با مشکلات زندگی باید راهکارهای مختلفی را امتحان کند.
گام سوم: هدایت کودک
اگر کودک در زمان حل مسائل از شما کمک خواست، نیازی نیست سریعا به او جوابی ارائه بدهید. هدف از این بازیها هدایت ذهن کودک به صورتی که بتواند راه حلهایی برای حل مشکلات خود پیدا کند میباشد و دخالت در این روند باعث از بین رفتن هدف بازی میشود.
گام چهارم: تقویت ریسک پذیری
برای آموزش حله مسئله لازم است کودکان جسارت ریسک کردن و امتحان کردن راههای مختلف را داشته باشند. در برخی بازیها مانند زندگی واقعی ممکن است برای حل یک مسئله چندین راه حل وجود داشته باشد و کودک با امتحان کردن یک روش شکست بخورد. خانواده باید به کودک امیدواری داده و روحیه ریسک پذیری را در او تقویت کنند.
گام پنجم: الگوسازی
کودکان از والدین الگوبرداری میکنند. اگر والد راههای مختلفی برای حل مسائل امتحان کند، کودک میآموزد بیشمار راه برای رسیدن به هدف وجود دارد.
بازیهایی برای تقویت مهارت حل مسئله
شما میتوانید از سنین خیلی پایین با طراحی بازیهای خانگی به آموزش مهارت حل مساله در کودکان بپردازید كه به عنوان مثال ميتوان به موارد زير اشاره كرد :
بازی ماز یا راهرو های پیچ در پیچ
با قرار دادن بالشتها یا تکههای پارچه، مسیرهای پیچ در پیچ طراحی کنید و از کودک بخواهید با عبور از این مسیرها به هدف یا جایزهای که در انتهای مسیر قرار دارد برسد.
بازی پانتومیم یا بیست سوالی
این بازی ها از جمله قدیمی ترین و معروف ترین بازیهای حله مسئله برای کودکان و حتی بزرگسالان هستند. سعی کنید کلمات مناسب سن کودکان انتخاب کنید كه زیاد سخت نباشند.
پازلها
انواع پازلها نیز از بازیهای مناسب برای تقویت توانایی حل مسئله در کودکان هستند. شما میتوانید پازلها را از فروشگاههای مخصوص کودکان تهیه کنید. همچنین میتوانید عکس کودک خود را چاپ و قطعه قطعه کرده و روی مقوا بچسبانید تا کودک با کنار هم گذاشتن آنها بتواند تصویر را کامل کند.
بازی های استراتژیک
این بازی ها مبتنی بر تفکر و استدلال هستند که شانس در آنها دخیل نیست. این بازیها اکثرا برای سنین بالای شش سال طراحی شده اند که چوبیکسو، شطرنج، دالیز، اتللو و پنتاگو نمونه هایی از این بازی های استراتژیک هستند.